Vistas de página en total

El caso Norengatik


CASO  NORENGATIK


También deriva del caso Noren :  Noren  +  - gatik = Norengatik.
Significa " por causa de, o por motivo de".

Determinado singular :  - a(ren)gatik.
Determinado plural :  - engatik.
Indeterminado (mugagabea) :  - (r)(en)gatik.

Mutil       mutila(ren)gatik        mutilengatik        mutilengatik
Seme      semea(ren)gatik       semeengatik        semerengatik
Neska     neska(ren)gatik        neskengatik         neskarengatik
                                                                               Josu(ren)gatik

Interrogativos :
No(ren)gatik
Nortzu(en)gatik
Zergatik
Zeinengatik
Zeintzuengatik
Zenbate(n)gatik

Demostrativos :
Hone(n)gatik
Horre(n)gatik
Har(e/en)gatik
Hauengatik
Horiengatik
Haiengatik

Pronombres personales :
Ni(re)gatik
Hi(re)gatik
Har(e/en)gatik
Gu(re)gatik
Zu(re)gatik
Zuengatik
Haiengatik
El singular de los  pronombres personales tienen 2 formas :
- Para indicar seres animados se intercala la "n" : honengatik, horrengatik, harengatik.
- Para indicar seres inanimados se quita la "n" : honegatik, horregatik hargatik.
Horrengatik zigortu naute.  Me han castigado por ese.
Horregatik zigortu naute.  Me han castigado por eso.
Ume harengatik egin nuen.  Lo hice por aquel niño.
Arrazoi hargatik egin nuen.  Lo hice por aquella razón.

Norengatik egiten duzu ?  ¿ Por quién lo haces ?
Zergatik egin duzu ?  ¿ Por qué lo has hecho ?
Umearengatik egiten dut.  Lo hago por el niño.
Gurasoengatik etortzen naiz.  Vengo por los padres.
Hiru arrazoirengatik.  Por tres razones.
Gauza askorengatik.  Por muchas cosas.
Itziarrengatik etorri da.  Ha venido por Itziar.
Horregatik ez dut esan.  Por eso no lo he dicho.
Neska horrengatik egin dut.  Lo he hecho por esa chica.
Niregatik ez egin.  Por mí no lo hagas.

Muchas veces este caso pierde la partícula "ren" característica del caso Noren :
Umeagatik joan gara.  Hemos ido por el niño.
Lagunagatik etorri naiz.  He venido por el amigo.
Zugatik egin dut.  Lo he hecho por tí.
Anagatik ez dut esan.  No lo he dicho por Ana.
Amagatik egin dut.  Lo he hecho por ama.
Gutxigatik ez du lortu.  Por poco no lo  ha conseguido.

Zuregatik egin dut.  Lo he hecho por tí.
Josu(ren)gatik ez dut esan.  No lo he dicho por Josu.
Zu(re)gatik ekarri dut. Lo he traído por tí.


Es frecuente confundir este caso con otros que en castellano llevan la preposición "por". Lo mejor en el caso Norengatik es sustituir la preposición "por" por la forma "a causa de" o "por motivo de". Si no tiene sentido se trata de otro caso diferente a Norengatik :
Lo he comprado por mil pesetas. (por causa, por motivo de mil pesetas). No tiene sentido. Esta forma se construye con el caso Non.
Mila pezetan erosi dut.
Se lo he cambiado por un cicle. (por causa, por motivo de un cicle). Tampoco tiene sentido. Esta forma se construye con una posposición.
Txikle baten truke aldatu diot.
Muerto por la policía. (por causa, por motivo de la policía). No tiene sentido. Esta forma se debe construir con el caso Nork.
Poliziak hila.
A veces ambas formas son correctas, pero tienen significados diferentes.
Emakume batek hila. Muerto por una mujer (le ha matado una mujer).
Emakume batengatik hila. Muerto a causa de una mujer (otra persona le ha matado por una mujer).

1. ¿ Por qué lo has hecho ?
2. ¿ Por qué no vienes con nosotros ?
3. Lo he hecho por un amigo.
4. Yo por vosotros hago lo que sea.
5. No te preocupes por eso.
6. Ese se enfada por cualquier cosa.
7. Por eso no he dicho nada.
8. Se ha enfadado por una tontería.
9. Lo ha hecho por los hijos.
10. Por mí haz lo que quieras.

1. Zergatik egin duzu ?
2. Zergatik ez zatoz gurekin ?
3. Lagun batengatik egin dut.
4. Nik zuengatik edozer egiten dut.
5. Ez kezkatu horregatik.
6. Hori edozergatik haserretzen da.
7. Horregatik ez dut ezer esan.
8. Txorakeria batengatik haserretu da.
9. Seme-alabengatik egin du.
10. Niregatik egin nahi duzuna.






2 comentarios:

  1. Es lo mismo quitar la caracteristica del noren, REN a la hora de utilizar las frases. En la explicacion comentais que en muchos casos la pierde, pero no decis en cuales. Eskerrik asko.

    ResponderEliminar