Baldintza hipotetikoak eta irrealak. Nor eta nor-nori

Baldintzak. "Nor" eta "Nor - nori".

Condicionales hipotéticas e irreales.

Recordemos que hay tres tipos de oraciones condicionales:

- Las reales, que se construyen con las formas del verbo auxiliar no condicionales del indicativo, tanto en la condición como en la consecuencia:

Ikasten baduzu, aprobatuko duzu.

Si estudias, aprobarás.

El auxiliar de la condicional toma la partícula "ba-".

- Las condicionales hipotéticas (con la consecuencia en presente "oraina").

Ikasiko bazenu, aprobatuko zenuke.

Si estudiaras, aprobarías.

En la condición (baldintza) el verbo principal va con el sufijo "-ko" y el verbo auxiliar toma la forma "baldintza". Esta forma se construye a partir del pasado sin la "-(e)n final, se le antepone la partícula "ba-" y las terceras personas van con "L" al inicio en vez de "Z".

En la consecuencia (ondorioa) el verbo principal va también con el sufijo "-ko" y el verbo auxiliar toma la forma "ondorioa" en presente ("alegiazkoa"). Esta forma se construye a partir del pasado sin la "-(e)n final, se les añade "-ke / -kete" y las terceras personas van con "L" al inicio en vez de "Z".

- Las condicionales irreales (con la consecuencia en pasado "iragana").

Ikasi (izan) bazenu, aprobatuko zenukeen.

Si hubieras estudiado, habrías aprobado.

En la condición (baldintza) el verbo principal va en participio, se puede añadir "izan" y el verbo auxiliar toma la forma "baldintza". Esta forma se construye igual que en el caso anterior: a partir del pasado sin la "-(e)n final, se le antepone la partícula "ba-" y las terceras personas van con "L" al inicio en vez de "Z".

En la consecuencia (ondorioa) el verbo principal va también con el sufijo "-ko" y el verbo auxiliar toma la forma "ondorioa" en pasado ("iragana"). Esta forma se construye a partir del pasado, las terceras personas van con "Z" al inicio y se les añade "-keen / -keten" al final.

Formas "Nor" del verbo auxiliar:

Baldintza. Para construir condicionales hipotéticas.

	Nor
Ni	Banintz
Hi	Bahintz
Hura	Balitz
Gu	Bagina
Zu	Bazina
Zuek	Bazinete
Haiek	Balira

Ni banintz. Si yo fuera o fuese.

Hi bahintz. Si tú fueras o fueses.

Hura balitz. Si él / ella fuera o fuese.

Gu bagina. Si nosotros / nosotras fuéramos o fuésemos.

Zu bazina. Si tú (usted) fuera(s) o fuese(s).

Zuek bazinete. Si vosotros / vosotras fuerais o fueseis.

Haiek balira. Si ellos / ellas fueran o fuesen.

Ondorioa. Oraina. Para construir consecuencias hipotéticas ("alegiazkoak")

	Nor
Ni	Nintzateke
Hi	Hintzateke
Hura	Litzateke
Gu	Ginateke
Zu	Zinateke
Zuek	Zinatekete
Haiek	Lirateke

Ni nintzateke. Yo sería.

Hi hintzateke. Tú serías.

Hura litzateke. Él / ella sería.

Gu ginateke. Nosotros / nosotras seríamos.

Zu zinateke. Tú (usted) sería(s).

Zuek zinatekete. Vosotros / vosotras seríais

Haiek lirateke. Ellos / ellas serían.

Traducir las siguientes oraciones:

Si fuera a la piscina, andaría mejor.

Sería mejor esperar hasta que venga ella.

Si tú no te enfadaras, yo estaría más tranquilo.

Si fuésemos más jóvenes, nosotras también iríamos.

Si no tuviéramos que trabajar, iríamos muy a gusto.

Si vosotras os sentarais ahí, ellos se sentarían a vuestro lado.

Si anduvieran con cuidado, no se caerían.

Si me curara, mañana iría con vosotros al monte.

Si os peinarais, no estaríais tan feos.

Si la puerta de la entrada fuera más ancha, el sofá nos entraría más fácil.

Si fueran las siete de la mañana, me levantaría, desayunaría e iría a la escuela.

Si fueras a la playa, andarías en el agua.

Igerilekura joango balitz, hobeto ibiliko litzateke.

Hobe litzateke bera etorri arte itxarotea.

Zu (hi) haserretuko ez bazina (bahintz), ni lasaiago egongo nintzateke.

Gazteagoak izango bagina, gu ere joango ginateke.

Lan egin behar ez bagenu, oso gustura joango ginateke.

Zuek hor eseriko bazinete, haiek zuen ondoan eseriko lirateke.

Kontuz ibiliko balira, ez lirateke eroriko.

Sendatuko banintz, bihar joango nintzateke mendira.

Orraztuko bazinete, ez zinatekete hain itsusi egongo.

Sarrerako atea zabalagoa izango balitz, sofa errazago sartuko litzateke.

Goizeko zazpiak izango balira, jaiki, gosaldu eta eskolara joango nintzateke.

Hondartzara joango bahintz (bazina), uretan ibiliko hintzateke (zinateke).

Ondorioa. Iraganean. Para construir consecuencias irreales ("irrealak"):

	Nor
Ni	Nintzatekeen
Hi	Hintzatekeen
Hura	Zatekeen
Gu	Ginatekeen
Zu	Zinatekeen
Zuek	Zinateketen
Haiek	Ziratekeen

Ni nintzatekeen. Yo habría sido.

Hi hintzatekeen. Tú habrías sido.

Hura zatekeen. Él / ella habría sido.

Gu ginatekeen. Nosotros / nosotras habríamos sido.

Zu zinatekeen.Tú (usted) habría(s) sido.

Zuek zinateketen. Vosotros / vosotras habríais sido.

Haiek ziratekeen. Ellos / ellas habrían sido.

En las condicionales irreales el verbo auxiliar de la condición (baldintza) se traduciría al castellano en la forma "si hubiera ...-ado / ...-ido".

Traducir las siguientes oraciones:

Si te hubieras quedado en casa, no te habría pasado nada.

Porque estabas tú; si no, no me habría atrevido.

Si hubiera andado con más cuidado, no se habría caído.

Si hubierais llegado a tiempo, no os habría ocurrido esto.

Si no hubieran llegado tarde a la escuela, el profesor no se habría enfadado.

Si nos hubiéramos perdido, nuestros padres habrían ido a buscarnos.

Si hubiera sido pelotari, mis manos estarían doloridas.

Si hubieras enfermado, habrías ido al médico.

Si hubiéramos vivido en Bilbao, nos habríamos mudado a Basauri.

Si el tren no hubiera venido tarde, tú habrías llegado a tiempo.

Si lo hubiera intentado con más fuerza, me habría quedado mejor.

Etxean geratu (izan) bazina (bahintz), ez zinatekeen (hintzatekeen) ezer gertatuko.

Zu zeundelako; bestela, ni ez nintzatekeen ausartuko.

Kontu handiagoz ibili (izan) balitz, ez zatekeen jausiko.

Garaiz (izan) iritsi bazinete, ez zinateketen hau jazoko.

Eskolara berandu iritsi (izan) ez balira, ez zatekeen irakaslea haserreruko.

Galdu (izan) bagina, gurasoak gure bila joango ziratekeen.

Pilotaria (izan) banintz, nire eskuak minduta egongo ziratekeen.

Gaixotu (izan) bazina (bahintz), medikuarengana joango zinatekeen (hintzatekeen).

Bilbon bizi (izan) bagina, Basaurira mudatuko ginatekeen.

Trena berandu etorri (izan) ez balitz, zu garaiz helduko zintekeen (hintzatekeen).

Gogorrago saiatu (izan) banintz, hobeto geratuko nintzatekeen.

Formas "Nor - nori" del verbo auxiliar:

Sólo terceras personas:

Baldintza. Para construir condicionales hipotéticas:

Nori	Nor (hura)	Nor (haiek)
Niri	Balitzait	Balitzaizkit
Hiri	Balitzaik Balitzain	Balitzaizkik Balitzaizkin
Hari	Balitzaio	Balitzaizkio
Guri	Balitzaigu	Balitzaizkigu
Zuri	Balitzaizu	Balitzaizkizu
Zuei	Balitzaizue	Balitzaizkizue
Haiei	Balitzaie	Balitzaizkie

Niri balitzait / balitzaizkit (Si me gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Hiri balitzaik(n) / balitzaizkik(n) (Si te gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Hari balitzaio / balitzaizkio (Si le gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Guri balitzaigu / balitzaizkigu (Si nos gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Zuri balitzaizu / balitzaizkizu (Si te (le ... a usted) gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Zuei balitzaizue / balitzaizkizue (Si os gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Haiei balitzaie / balitzaizkie (Si les gustara(n) / gustase(n) / viniera(n) / viniese(n)).

Ondorioa. Oraina. Para construir consecuencias hipotéticas ("alegiazkoak"):

Nori	Nor (hura)	Nor (haiek)
Niri	Litzaidake	Litzaizkidake
Hiri	Litzaiake Litzainake	Litzaizkiake Litzaizkinake
Hari	Litzaioke	Litzaizkioke
Guri	Litzaiguke	Litzaizkiguke
Zuri	Litzaizuke	Litzaizkizuke
Zuei	Litzaizueke	Litzaizkizueke
Haiei	Litzaieke	Litzaizkieke

Niri litzaidake / litzaizkidake (A mí me gustaría(n) / vendría(n)).

Hiri litzai(n)ake / litzaizki(n)ake (A tí te gustaría(n) / vendría(n)).

Hari litzaioke / litzaizkioke (A él / ella le gustaría(n) / vendría(n)).

Guri litzaiguke / litzaizkiguke (A nosotros / nosotras nos gustaría(n) / vendría(n)).

Zuri litzaizuke / litzaizkizuke (A tí te / usted le gustaría(n) / vendría(n)).

Zuei litzaizueke / litzaizkizueke (A vosotros / vosotras os gustaría(n) / vendría(n)).

Haiei litzaieke / litzaizkieke (A ellos / ellas les gustaría(n) / vendría(n)).

Traducir las siguientes oraciones:

Si les tocara la lotería a los padres del colegio, a nosotras también nos llegaría algo.

Si se le fueran los hijos, se quedaría muy triste.

¿ Te gustaría conocer mi casa ?

No nos vendría nada mal un poco de dinero.

Las vacaciones nos vendrían muy bien.

Me gustaría ir contigo, pero no puedo.

Si os pasara a vosotras, no diríais eso.

¡ Si me salieran bien !

Y si se te rompieran las gafas, ¿ qué harías ?

Si te conviniera vivir en la ciudad, ¿ te parecería bien ir del caserío a la ciudad ?

Si se les pincharan las ruedas en la carretera, no les quedaría otro remedio que pedir ayuda.

Ikastetxeko gurasoei loteria egokituko balitzaie, guri ere iritsiko litzaiguke zerbait.

Seme - alabak joango balitzaizkio, oso triste geratuko litzateke.

Gustatuko litzaizuke nire etxea ezagutzea ?

Diru apur bat ez litzaiguke batere txarto etorriko.

Oso ondo etorriko litzaizkiguke oporrak.

Gustatuko litzaidake zurekin joatea, baina ezin dut.

Zuei gertatuko balitzaizue, ez zenukete hori esango.

Ondo aterako balitzaizkit !

Eta betaurrekoak apurtuko balitzaizkizu, zer egingo zenuke ?

Hirian bizitzea komeniko balitzaik (balitzaizu), baserritik hirira joatea ondo irudituko litzaiake (litzaizuke) ?

Errepidean gurpilak zulatuko balitzaizkie, ez litzaieke laguntza eskatu beste erremediorik geratuko.

Ondorioa. Iraganean. Para construir consecuencias irreales ("irrealak"):

Nori	Nor (hura)	Nor (haiek)
Niri	Zitzaidakeen	Zitzaizkidakeen
Hiri	Zitzaiakeen Zitzainakeen	Zitzaizkiakeen Zitzaizkinakeen
Hari	Zitzaiokeen	Zitzaizkiokeen
Guri	Zitzaigukeen	Zitzaizkigukeen
Zuri	Zitzaizukeen	Zitzaizkizukeen
Zuei	Zitzaizuekeen	Zitzaizkizuekeen
Haiei	Zitzaiekeen	Zitzaizkiekeen

Niri zitzaidakeen / zitzaizkidakeen (A mí me habría(n) gustado / venido).

Hiri zitzai(n)akeen / zitzaizki(n)akeen (A ti te habría(n) gustado / venido).

Hari zitzaiokeen / zitzaizkiokeen (A él / ella le habría(n) gustado / venido).

Guri zitzaigukeen / zitzaizkigukeen (A nosotros / nosotras nos habría(n) gustado / venido).

Zuri zitzaizukeen / zitzaizkizukeen (A ti te (usted le) habría(n) gustado / venido).

Zuei zitzaizuekeen / zitzaizkizuekeen (A vosotros / vosotras os habría(n) gustado / venido).

Haiei zitzaiekeen / zitzaizkiekeen (A él / ella les habría(n) gustado / venido).

En las condicionales irreales el verbo auxiliar de la condición se traduciría al castellano en la forma "si me hubiera ...-ado / ...-ido".

Traducir:

Si los hubiera guardado en el armario, no se le habrían roto.

Si me hubieras hecho caso, no te habría ocurrido eso.

Si se nos hubiera acercado Mikel, le habríamos dicho lo que pensábamos.

Si se me hubieran caído los dientes a mí, el chocolate no me habría parecido una merienda adecuada.

Si se nos hubiera caído un florero encima de la cabeza, se nos habría puesto un buen dolor de cabeza.

Si a ellos les hubiera pasado lo que te ha pasado a tí, se les habrían salido los colores.

Si se os hubiera ocurrido ir detrás de las chicas, a las chicas no les habría gustado nada.

Si me hubieran gustado esos video-juegos, los habría comprado.

Si te hubiera caído ácido en las manos, se te habrían quemado.

Si no me hubiera costado tanto conseguirlo, te lo habría enseñado.

Armairuan gorde (izan) balitu, ez zitzaizkiokeen apurtuko.

Kasu egin (izan) bazenit, ez zitzaizukeen hori gertatuko.

Mikel hurbildu (izan) balitzaigu, pentsatzen genuena esango geniokeen.

Niri hortzak erori (izan) balitzaizkigu, txokolatea ez zitzaidakeen oso askari egokia irudituko.

Loreontzi bat guri erori (izan) balitzaigu buru gainean, buruko min ederra jarriko zitzaigukeen.

Zuri gertatutakoa haiei gertatu (izan) balitzaie, kolore gorriak aterako zitzaizkiekeen.

Zuei nesken atzetik joatea bururatu (izan) balitzaizue, neskei ez zitzaiekeen batere gustatuko.

Bideo joko horiek gustatuko balitzaizkit, erosiko nukeen.

Azidoa eskuetara erori (izan) balitzaizu (balitzaik), erre egingo zitzaizkizukeen (zitzaizkiakeen).

Honenbeste lortzea kostatu (izan) ez balitzait, erakutsiko nizukeen.

Todas las personas, incluido las terceras:

Baldintza. Para construir condicionales hipotéticas ("alegiazkoak"):

           NOR               NORI

Niri    banintzai         T (DA)

Hiri    bahintzai         K / N (A / NA)

Hari   balitzai            O

Guri   bagintzaizki    GU

Zuri    bazintzaizki    ZU

Zuei   bazintzaizki    ZUE             TE

Haiei  balitzaizki       E

Nor Nori	Ni	Hi	Hura	Gu	Zu	Zuek	Haiek
Niri		Bahintzait	Balitzait		Bazintzaizkit	Bazintzaizkidate	Balitzaizkit
Hiri	Banintzaik Banintzain		Balitzaik Balitzain	Bagintzaizkik Bagintzaizkin			Balitzaizkik Balitzaizkin
Hari	Banintzaio	Bahintzaio	Balitzaio	Bagintzaizkio	Bazintzaizkio	Bazintzaizkiote	Balitzaizkio
Guri		Bahintzaigu	Balitzaigu		Bazintzaizkigu	Bazintzaikigute	Balitzaizkigu
Zuri	Banintzaizu		Balitzaizu	Bagintzaizkizu			Balitzaizkizu
Zuei	Banintzaizue		Balitzaizue	Bagintzaizkizue			Balitzaizkizue
Haiei	Banintzaie	Bahintzaie	Balitzaie	Bagintzaizkie	Bazintzaizkie	Bazintzaizkiete	Balitzaizkie

Ondorioa. Oraina. Para construir consecuencias hipotéticas ("alegiazkoak"):

           NOR             NORI

Niri      nintzai           da          ke

Hiri      hintzai           a/na       ke

Hari     litzai              o            ke

Guri     gintzaizki      gu          ke

Zuri      zintzaizki      zu          ke

Zuei     zintzaizki      zue        ke        te

Haiei    litzaizki         e            ke

Nor Nori	Ni	Hi	Hura	Gu	Zu	Zuek	Haiek
Niri		Hintzaidake	Litzaidake		Zintzaizkidake	Zintzaizkidakete	Litzaizkidake
Hiri	Nintzaiake Nintzainake		Litzaiake Litzainake	Gintzaizkiake Gintzaizkinake			Litzaizkiake Litzaizkinake
Hari	Nintzaioke	Hintzaioke	Litzaioke	Gintzaizkioke	Zintzaizkioke	Zintzaizkiokete	Litzaizkioke
Guri		Hintzaiguke	Litzaiguke		Zintzaizkiguke	Zintzaizkigukete	Litzaizkiguke
Zuri	Nintzaizuke		Litzaizuke	Gintzaizkizuke			Litzaizkizuke
Zuei	Nintzaizueke		Litzaizueke	Gintzaizkizueke			Litzaizkizueke
Haiei	Nintzaieke	Hintzaieke	Litzaieke	Gintzaizkieke	Zintzaizkieke	Zintzaizkiekete	Litzaizkieke

Traducir las siguientes oraciones:

Si vosotros os acercarais a mí demasiado, me enfadaría.

Si nosotras a ellos les fuéramos a ayudar a la huerta, se les alegraría la cara.

Si tú nos vinieras así, no nos gustaría nada.

Si nosotras le fuéramos a visitar, nos echaría del caserío.

Si yo fuera a pedirles dinero a mis amigos, ellos se me irían corriendo.

Si nos vinieran tocando la puerta, no les abriríamos.

Si yo le dijera eso, ella se me enfadaría totalmente.

Zuek niri gehiegi hurbilduko bazintzaizkidate, ni haserretuko nintzateke.

Gu haiei baratzera laguntzera joango bagintzaizkie, aurpegia alaitu egingo litzaieke.

Zu horrela etorriko bazintzaizkigu (bahintzaigu), ez litzaiguke batere gustatuko.

Gu bisitan joango bagintzaizkio, baserritik botako gintuzke.

Ni nire lagunei diru eske joango banintzaie, haiek niri korrika joango litzaizkidake.

Ate joka etorriko balitzaizkigu, ez genieke zabalduko.    

Nik hori esango banio, hura zeharo haserretuko litzaidake.

Ondorioa. Iraganean. Para construir consecuencias irreales ("irrealak"):

           NOR             NORI

Niri     nintzai          da          ke        en

Hiri     hintzai          a/na       ke        en

Hari     zitzai            o           ke        en

Guri    gintzaizki     gu          ke        en

Zuri    zintzaizki      zu          ke        en

Zuei    zintzaizki     zue        ke        (t)en

Haiei   zitzaizki       e            ke        en

Nor Nori	Ni	Hi	Hura	Gu	Zu	Zuek	Haiek
Niri		Hintzaidakeen	Zitzaidakeen		Zintzaizkidakeen	Zintzaizkidaketen	Zitzaizkidakeen
Hiri	Nintzaiakeen Nintzainakeen		Zitzaiakeen Zitzainakeen	Gintzaizkiakeen Gintzaizkinakeen			Zitzaizkiakeen Zitzaizkinakeen
Hari	Nintzaiokeen	Hintzaiokeen	Zitzaiokeen	Gintzaizkiokeen	Zintzaizkiokeen	Zintzaizkioketen	Zitzaizkiokeen
Guri		Hintzaigukeen	Zitzaigukeen		Zintzaizkigukeen	Zintzaizkiguketen	Zitzaizkigukeen
Zuri	Nintzaizukeen		Zitzaizukeen	Gintzaizkizukeen			Zitzaizkizukeen
Zuei	Nintzaizuekeen		Zitzaizuekeen	Gintzaizkizuekeen			Zitzaizkizuekeen
Haiei	Nintzaiekeen	Hintzaiekeen	Zitzaiekeen	Gintzaizkiekeen	Zintzaizkiekeen	Zintzaizkieketen	Zitzaizkiekeen

Traducir:

Si hoy a la mañana se nos hubieran olvidado los deberes en clase, se nos habrían amontonado los trabajos para la tarde.

Si le hubiéramos ido con eso, se nos habría asustado.

Si vosotros nos hubierais venido así, nosotras nos habríamos ido.

Si a vosotros se os hubieran caído los libros encima, nosotros os habríamos ido a ayudar.

Si tú me hubieras venido preguntando, yo no me habría marchado.

Si los hubieras guardado en el armario, no se te habrían roto.

Si hubiera podido, me habría acercado más.

Si nos hubierais venido a tiempo, no os habríamos estado riñendo.

Si hubierais cantado esa canción, no me habríais gustado tanto.

Gaur goizean etxeko lanak ahaztu (izan) balitzaizkigu, lanak pilatu egingo zitzaizkigukeen arratsalderako.

Gu horrekin joan (izan) bagintzaizkio, izutu egingo zitzaigukeen.

Zuek guri horrela etorri (izan) bazintzaizkigute, gu joan egingo ginatekeen.

Zuei liburuak gainera erori (izan) balitzaizkizue, gu zuei laguntzera joango gintzizkizuekeen.

Zu galdezka etorri (izan) bazintzaizkit, ni joan egingo nintzatekeen.

Armairuan gorde (izan) bazenitu, ez zitzaizkizukeen apurtuko.

Ahal (izan) banu, gehiago hurbilduko nintzaiokeen.

Zuek guri garaiz etorri (izan) bazintzaizkigu, ez gintzaizkizuekeen errietan arituko.

Abesti hori kantatu (izan) bazenute, ez zintzaizkidaketen hainbeste gustatuko

Ir al índice de contenidos